Best ongemakkelijk, niet? Wat vertel je wel, wat laat je weg, hoe eerlijk ben je? Praten met je kind over seks. Hoe doe je dat en vanaf welke leeftijd is jouw kind toe aan wat sex education?

“Papa, wat is plasseks?” – “Mama, wat is dat, beffen?”, nee, daar zat je nou net effe niet op te wachten, op die vraag. Daar ben je echt zó niet op voorbereid. Hoe oud was je kind; wáárom heeft hij het hierover? Ja, tja… Een kind is er soms al vroeg bij. Ze horen veel via vriendjes, op school, op straat. En wat dacht je van alle tv programma’s en mediaberichten waarin sekspraat voorbij komt (denk aan Patricia Paay). Dus het is niet zo gek dat jouw kind jou vragen stelt. Wees blij dat jij de vragen krijgt, jij kan er nog iets moois van maken. Over één ding zijn zo ongeveer alle pedagogen het eens: geef een kind het gevoel dat seks een normaal onderwerp is, en dat hij altijd bij je terecht kan met vragen. Vind jij het een beetje ongemakkelijk om erover te praten met je kind? Probeer dit niet te laten merken, want dan voelt jouw kind zich ook ongemakkelijk zodra het seks-topic voorbij komt. Als we nog iets mogen adviseren: wees eerlijk. De hele waarheid hoef je natuurlijk niet (meteen) te delen. Maar om nou te zeggen dat baby’s met de ooievaar gebracht worden…

Hoe eerlijk ben je en hoe pak je het aan?

Iedereen is natuurlijk anders in zijn doen en laten, denken en opvoeding van het kind. In hoeverre je 100% transparant bent in seksuitleg tegenover de kleine, is dan ook bij iedereen verschillend. Wat ook prima is. Toch geeft opvoedkundige, Marina van der Wal, aan dat je in ieder geval nooit moet liegen tegen je kind. En dat je altijd met een antwoord moet komen, ongeacht de leeftijd. Wat het wat makkelijker maakt: eerst een wedervraag stellen. Want hoe komt je kind aan deze vraag: heeft hij een foto gezien of iets gehoord van zijn vriendjes? Weet je meer over de achtergrond, dan kun je beter bepalen welke informatie je precies deelt. Dan nog een tip: vraag wat jouw kind zelf denkt dat het is. Misschien heeft hij al het een en ander gehoord erover. Dan hoef jij alleen nog maar nuances aan te brengen, kun jij instemmen waar je het mee eens bent en kun je de informatie aanvullen. Stukje gemakkelijker toch!

Hoe praat je erover?

‘Penis’ en ‘vagina’ zijn misschien niet echt woorden voor een vierjarige, maar piemel of plasser bijvoorbeeld wel. Pas je woordgebruik aan en verplaats je in de belevingswereld van je kleine. Beffen, dan geef je iemand honderdduizend kusjes. Maar dan overal. Seks, dat is iets wat twee volwassen mensen doen als ze veel van elkaar houden en als ze elkaar graag aanraken. Het kunnen verschillende aanrakingen zijn, die fijn voelen. Ook tongzoenen hoort daarbij. “Iew”, zal je kindje misschien zeggen. Nou, mooi, dan zullen de vragen nu wel stoppen Vroeger werd ‘het sekspraatje’ vaak in één keer gehouden. Samen aan tafel – “Kind, ga eens lekker zitten, tijd voor een praatje”. Tegenwoordig adviseren opvoedkundigen om van seks een heel gewoon onderwerp te maken, dat geregeld voorbij komt. Dus komt er iets voorbij op tv of op internet, leg gerust uit wat het is. Stelt je kind een vraag, let dan goed op zijn signalen. Is de vraag voldoende beantwoord, dan hoef je niet verder te vertellen.

Leeftijd

Wat je precies deelt, hangt samen met de leeftijd. Een kindje van vier jaar heeft al meer dan genoeg aan een simpel antwoord. Leg alvast uit dat sommige dingen privé zijn, zoals de geslachtsdelen. Een andere boodschap die jouw kind niet jong genoeg kan leren: jouw lichaam is van jou! Of het nou gaat om een aai, kus, tik op de kont of welke aanraking dan ook. Jij bepaalt of je dat wilt. Omgedraaid geldt dat ook. Oudere kindjes begrijpen al veel meer, dus kun je daar wat concreter tegen zijn en beter uitleggen wat seks precies inhoudt. Tussen 5 en 11 jaar is de kans groot dat ze zelf een eerste crush krijgen. Praat over jouw verliefdheden met je kind. Maar ook over dat je er pas echt naar kan handelen als je weet of die gevoelens wederzijds zijn. Misschien wil jouw kind ook al meer weten over tongzoenen. Is het eng? Is het vies? Kan ik het wel? Vertel over jouw eerste zoen. Hoe oud was je, met wie was het, hoe voelde het – was het moeilijk? Wees open en eerlijk en maak jezelf toegankelijk voor alle vragen in de toekomst. Krijg je “iew” als reactie, leg dan uit dat het normaal is dat hij het – nu nog – vies vindt, maar dat dat vanzelf verandert zodra de tijd rijp is. Vanaf een jaar of 12 zullen kinderen steeds meer meekrijgen van seks – via vrienden of internet. Beantwoord alle vragen open en eerlijk en maak af en toe al wat onderwerpjes bespreekbaar.

Wanneer begin je zelf over seks?

Kleuters willen weten waar de baby in mama’s buik vandaan komt, peuters ontdekken masturbatie – wat op dat moment nog los staat van seks. Kindjes raken verliefd en ervaren allemaal nieuwe gevoelens. Tegen het einde van de basisschoolperiode beginnen de lichamen open te bloeien. Kortom: seks is overal en elke leeftijd is geschikt om je kind erover te vertellen. Houd niet zo’n ongemakkelijk praatje, met daarin álle seksuitleg. Vertel het in kleine stukjes, en maak het dus een gewoon onderwerp binnen het gezin, zodat ze weten dat ze altijd bij jou terecht kunnen. Zodra ze rond de puberteit komen, is het wellicht handig bepaalde onderwerpen luchtig te bespreken. Begin erover als er aanleiding voor is, bijvoorbeeld nadat het onderwerp voorbij komt op tv. Om het luchtig te houden dus. Vertel ze over de risico’s van seks: vruchtbaarheid, soa’s.. Over hun veranderende lichaam. Maar ook zeker over het mooie van liefde en seks: wanneer de tijd rijp is! Laat ook vallen dat ze voor vragen over anticonceptie altijd bij jou terecht kunnen. Vind je het lastig om alles zelf uit te leggen? Er zijn ook speciale boekjes – met veel verhelderende plaatjes – die je samen met je kind kan doornemen om seks bespreekbaar te maken. Hoe lastig het ook is voor sommigen, praten over seks is belangrijk. Want seks is belangrijk. Dus zet al je ongemakkelijkheid opzij en vertel jouw kind gewoon eerlijk hoe het zit. Je wil immers dat je kind altijd bij jou komt voor vragen, toch?

Een corrigerende tik, is dat eigenlijk nog oké tegenwoordig? Een baby laten uithuilen of meteen troosten? Wat is beter?